13 / 02 / 2020 | Rense Kuipers | Bron: Utoday
De theatervoorstelling Mindlab gaat vanavond, in Radio Kootwijk, in première. Initiatiefnemer is UT-hoogleraar Ellen Giebels. Zij hoopt dat de voorstelling niet alleen discussie aanwakkert, maar bovenal een cultuurverandering op universiteiten teweegbrengt.
Hoe kwam u op het idee voor deze voorstelling?
‘Ik voelde een sluimerend ongenoegen over hoe het soms in de wetenschap werkt. Los van mijn eigen atypische carrièrepad, zie ik trends als minder geld, meer onderlinge competitie, integriteitskwesties, werkdruk, het standaard malletje waar wetenschappers doorheen moeten… Het zijn zaken die de laatste jaren meer en meer aan de oppervlakte komen en mij zorgen baren. Om mij heen voel ik meer en meer een collectief ongenoegen groeien. Want ook al zijn er initiatieven zoals gedragscodes en het minder letten op de hoeveelheid publicaties, voor een deel zijn die initiatieven een papieren werkelijkheid. Als je een cultuur wil veranderen, moet je dat op verschillende manieren doen.’
Een theatervoorstelling is een van die manieren?
‘Ik geloof van wel! Vorig jaar deed ik onderzoek voor Defensie, toen ik werd benaderd door Walter Supèr van TheaterMakers Radio Kootwijk. Hij zei dat ons werk een grote inspiratiebron was voor de voorstelling Vuurdoop en hij nodigde me uit voor een voorstelling. Later ook voor de voorstelling Rauw, over het werk en leven bij de Nationale Politie. Het bijzondere aan beide voorstellingen is dat er zó veel in zit. Als ik ze achteraf besprak met andere aanwezigen, had iedereen wel iets anders dat raakte of beklijfde. Zo persoonlijk werd het. Jeetje, dacht ik, zo’n voorstelling wil ik ook over de wetenschap. Dat zag TheaterMakers Radio Kootwijk gelukkig wel zitten.’
De UT ook?
‘Ja, de UT is een ideale voedingsbodem. Niet omdat het hier per se slecht is, maar we durven onszelf wel een spiegel voor te houden en dingen echt aan te pakken. Ik begon klein, met het schrijven van een plan. En ik kreeg meteen steun van mijn decaan, Theo Toonen. Ineens ging het groeien en deed de Universiteit Utrecht ook mee. En een flinke groep mensen binnen de UT heeft vol enthousiasme meegewerkt of meegedacht, van mijn eigen secretariaat tot vicevoorzitter Mirjam Bult. En dat terwijl ze nog niks van de voorstelling hebben gezien.’
Hoe was het om te werken aan een theatervoorstelling?
‘Alle complimenten aan de acteurs. Zij deden een groot deel van de research, door langs universiteiten te gaan om mensen te interviewen. Ik had zelf vooral een adviserende rol en gaf waar mogelijk duwtjes in de goede richting, naast het delen van mijn persoonlijke motivatie. Afgelopen december was een leessessie waarbij de acteurs het script voordroegen, terwijl we allemaal in een kring zaten. Na die sessie was het vijf minuten lang vol-le-dig stil.’
Dat belooft wat… Ook de trailer maakt nieuwsgierig naar de inhoud. Een tipje van de sluier?
‘Ik ga niks prijsgeven. Nee, echt niet. Ik wil niet dat mensen denken dat het zus of zo moet zijn. Iedereen moet de voorstelling zelf ervaren en zelf bepalen wat de kern is. Oké, wat ik wel kan zeggen: het gaat over een hoogleraar, er zitten veel van de genoemde thema’s in en het schuurt. Dat moet ook.’
‘Ik zou niet willen dat mensen de voorstelling zien en vervolgens overgaan tot de orde van de dag’
En de voorstelling is volledig in het Nederlands?
Klopt, met Engelse boventiteling, dat wel. Daar hebben we goed over nagedacht. Zeker in theater, in kunst, is het zó cruciaal hoe je iets zegt en dat de nuance en gelaagdheid overkomt. Anders raakt het je niet. Dit zijn Nederlandse acteurs, die moet je in het Nederlands laten optreden. Mocht het toneelstuk ooit internationaal gaan, dan kun je met internationale acteurs werken. Maar goed, dat is een mooie droom om voor ogen te houden.’
Welke snaar hoopt u dat de voorstelling raakt?
‘Ik hoop dat het bijdraagt aan cultuurverandering in de academische gemeenschap. Het eerste wat we doen is direct na de voorstelling napraten in het Mindlab Café (Theatercafé, red.). Ik zou niet willen dat mensen de voorstelling zien en vervolgens overgaan tot de orde van de dag. Ik hoop dat Mindlab mensen raakt en dat er een gedeeld gevoel komt dat er écht iets moet veranderen. Ik geloof zelf in een veelheid aan manieren. Niet alleen in je eentje op de barricade staan, op papier dingen vastleggen of van bovenaf beleid maken. Dat we al een aanmelding kregen van een voltallige TNW-vakgroep van ruim dertig mensen om een voorstelling bij te wonen, zoiets geeft me gewoon kippenvel. Zo moet het, een cultuur verander je met z’n allen.’
